Turkse TV vermoordt John Lennon opnieuw

Bestaat er meer onschuldig liedje dan 'Imagine' van John Lennon? Lennon componeerde de melodie met de eenvoud van een kinderliedje. Het moest universeel meezingbaar worden. Ook de tekst is ontwapenend, het naïeve ver voorbij. Met opzet op die manier geschreven.

Plaats zo'n liedje in de context van de sluitingsceremonie van de Olympische Spelen, en het wint nog aan kracht. Noem me gerust een watje, maar zo'n stadion vol jonge mensen die verbroederen over rassen, standen, landen en religies heen, dat is toch wat de Verenigde Naties proberen te zijn?

Toen 'Imagine' in het Olympische Stadion in Londen zondagavond door de luidsprekers klonk, vertaalde commentator Cüneyt Kiran van de Turkse publieke omroep TRT de tekst woord voor woord. Het was duidelijk dat hij van een blad aflas, tot hij plots een stilte liet vallen. De passage ' ('imagine ... and no religion too') werd de Turkse tv-kijkers onthouden. Nadien ging de vertaling gewoon verder.

Wat leren we hier uit? Ofwel vestigde Cüneyt Kiran het Olympische record toiletbezoek, ofwel meende hij dat het Turkse volk moest beschermen tegen de idee dat een wereld zonder religie mogelijk zou zijn. Feit is dat hij 'Imagine' saboteerde, de onschuld van het liedje ontmantelde, en Lennon in de spreekwoordelijke zin opnieuw vermoordde.

Ik wed dat Cüneyt Kiran vooral aan zijn carrière dacht, en aan zijn familie. Voor je het weet word je hier afgeschilderd als iemand die de publieke mores ondermijnt. Vraag het maar eens aan de duizenden mensen die opgesloten werden op beschuldiging van terrorisme. Een boek lezen, een spandoek maken, een concert bezoeken, een artikel schrijven, een bepaald kledingstuk dragen, een mening hebben is soms al voldoende om maandenlang zonder proces vast te zitten. En plaatste de premier vorige week journalisten en terroristen niet op 1 lijn met zijn uitspraak dat de pen even verwoestend kan zijn als een granaat?

De meest pertinente vraag van al is natuurlijk of zo'n tv-commentator die aan zelfcensuur doet geen exponent is van de greep van de islam op het publieke leven in Turkije anno 2012? Sommigen spreken van 'gematigde islam', maar volgens Tayip Erdogan bestaat er maar 1 islam.

PS: Cüneyt Kiran heeft op zijn Facebook-pagina ook een foto van Atatürk geplaatst. Hij wedt dus op twee paarden.

Winners en losers in Turkije

En hop, met het ontslag van columnist Serdar Akinan bij de krant Aksam werd vandaag alweer een pen het zwijgen opgelegd. Een leproos erbij.

Wie als journalist in Turkije een carrièreplanning wil uittekenen, moet flexibel zijn.

Iemand die ik tot mijn vriendenkring reken, is dat als geen ander. Zij koos ervoor om een tv-persoonlijkheid te worden, en zetelt haast dagelijks in debatten. Daarin neemt ze steevast standpunten in die de kijkers moet overtuigen dat Turkije in goede handen is, alsof het land evolueert naar een volwaardige democratie. Ik weet uit eerste hand dat dit niet persé de meningen zijn die ze privé verdedigt.

Dat heeft haar geen windeieren gelegd. Op drie jaar tijd verhuisde ze van een studentikoos optrekje in het centrum naar een luxe-flat met zicht op de Bosporus en vervolgens naar een yali, een villa aan het water. Ze heeft ook al een chauffeur.

Mijn vriendin hoeft zich tenminste geen zorgen te maken of ze aan het eind van de maand haar salaris krijgt. De meeste Turkse journalisten weten wat het is om maanden droog te staan.

In de jaren 2005-2007 - toen het met Turkije nog de goede kant op leek te gaan - werd ik geregeld uitgenodigd op de tv-zender Kanaltürk om deel te nemen aan een praatprogramma. Na verloop van tijd maakte ik er vrienden, die me vertelden dat ze soms maandenlang geen loon ontvingen.

Dat alles veranderde toen Kanaltürk werd opgekocht door een zakengroep die ideologisch aanleunde bij de regering. Van de ene dag op de andere werd een zender met een kemalistisch profiel een eentje van de politieke islam.

Dat een hele tv-zender in 1 klap van ideologische koers verandert mag geen verbazing wekken in Turkije. Een aantal van de bekendste senior writers staan ervoor bekend tijdens hun loopbaan verschillende malen van kamp te zijn gewisseld. Ik zou ook liever aan de rand van een zwembad zitten dan in de gevangenis.

Diens brood men eet, diens woord men spreekt 
Het eerste wat de nieuwe eigenaars van Kanaltürk deden, was het personeel bijeen roepen. 1 voor 1 werden de personeelsleden uitgenodigd om uit handen van de nieuwe baas een omslag met geld en in het geval van de dames zelfs een goudstukje te ontvangen. Ik heb me laten vertellen dat sommigen de hand zoenden van de wilde weldoener en die tegen hun voorhoofd drukten, een teken van groot respect in Turkije.

In vergelijking met mijn vriendin en met die senioren is Yüksel Aytug (zie foto) een amateur. Maar zijn carrière ziet er veelbelovend uit. Eerder deze week publiceerde hij een column in de krant Sabah waarin hij vrouwen ongeschikt verklaarde om deel te nemen aan de Olympische Spelen. Uiteraard haalde hij het moederschap erbij, volgens hem incompatibel met topsport. Aytug speculeert erop dat de invalshoek 'vrouw aan de haard' zijn positie als columnist veilig stelt in het steeds conservatiever wordende klimaat in de Turkse pers.

Ik hoop dat Tia Hellebaut (2 kinderen) hem straks op zijn nummer zet.  Eerder deed de Amerikaanse comedienne Jenna Marbles dat al. In een hilarisch filmpje op You Tube maakt ze brandhout van Yüksel 'pony tail' Aytug. Wat een loser.